Lán ê祖先有流傳1 ê傳說,in講天下萬物,m̄管是動物a̍h是植物,只要吸收日月精華,koh經過不斷修行,to̍h會使chiâⁿ做人。
Khah早有1隻虎,伊to̍h有án-ne ê願望,向望ka-tī ē-tàng有chiâⁿ做人ê hit 1日。
Chit 1日,伊hâm進前kāng款tiàm-tī山--lih teh修行,伊hiông-hiông想tio̍h講:「Ah!害ā,我to̍h ài趕緊koh食kúi-ê-á人ê gín-á ,nā無to̍h無法度繼續維持人形--ā!」窮實m̄免食gín-á,nā是用心修行,mā是會使chiâⁿ做人。
Hit隻虎四界走chhōe,lo̍h-bóe來到1戶人家厝ê頭前,看tio̍h 1 ê婦人人kán-ná beh出門ê款,tng tī in tau ê門口埕kah 3 ê cha-po͘ gín-á teh講話。
婦人人講:「好--ah!好--ah!阿母ài出門--ah!Lín今á日to̍h khah早睏--leh!E暗m̄-thang koh走出去chhit-thô,有聽tio̍h--無?」
細漢小弟阿勳jû講:「我chiah無ài hiah早睏--leh!」
阿母ná so阿勳ê頭ná講:「阿勳,你nā是乖乖聽話,明á載阿母to̍h買你上ài食ê李á糖hō͘你食,好--無?」
阿勳聽tio̍h有李á糖thang食,sûi tio̍h吞嘴nōa,bē輸iau鬼附身,歡頭喜面應講:「好--ā!好--ā!有李á糖thang食--ah!有李á糖thang食--ah!」
二兄阿民kā in阿母ê手牽--leh,問講:「阿母,你tang時chiah會轉--來?」
阿母mā kā阿民ê手牽--leh,應講:「阿民,你乖,阿媽破病,lín阿爸已經先去照顧阿媽--ah!阿母mā ài趕緊過--去。明á載過晝lín阿爸to̍h會轉來。」
大兄阿祥tǹg胸坎掛保證,臭屁講:「阿母,你免煩惱,小弟in我會照顧。」
阿母chiâⁿ安慰阿祥hiah bat代誌,手kā阿祥ê手kó͘ so-so--leh講:「阿祥上乖--ah!按ne 2 ê小弟to̍h交代hō͘--你-ah-o͘h!」Sòa--落-來oa̍t頭kā阿勳講:「尤其是阿勳,你m̄-thang hiah狡怪,ài乖乖聽阿兄ê話。」
Hông點名ê阿勳,面臭臭koh kek小鬼á面。1點á to̍h無認同in阿母ê話。
阿母看--tio̍h,無奈搖頭koh hoah 1聲:「阿勳--ah…。」To̍h kā 3 ê gín-á koh吩咐1擺,講:「Lín聽ho͘好勢--o͘h!等--leh阿母出門了後,lín to̍h kā門chhòaⁿ--leh,千萬bē-tàng kā生份人開門。Nā無,he人teh風聲ê虎姑婆可能會趁機會chông--入-來-o͘h!」
3 ê gín-á聽in阿母按ne講,lóng驚ka̍h。
阿民chiok驚hiâⁿ問講:「虎姑婆kám會kā goán食--去?」
阿母笑笑á講:「Mài驚!Mài驚!He kan-na是人teh風聲--ê niā-niā。Lín nā是乖乖á聽阿母ê話,bàng kā生份人開門,歹人to̍h bē入--來-ah!」
阿勳雙手tēⁿ拳頭拇,koh kek kah chiok chhàng-chhiu,ná beh kâng phah ê形講:「Hńg!我chiah m̄驚虎姑婆--leh!伊nā是敢來,我定tio̍h ka phah kah黏tī土腳peh bē--起-來。」
聽阿勳按ne chhiàng聲koh兼帶動作,ta̍k-ke lóng笑kah嘴á li̍h-sai-sai。
阿祥看天色漸漸暗--loài,提醒in阿母講:「阿母!天暗--ah-lah!你趕緊去阿媽hia,bàng siuⁿ òaⁿ出門--lah!」
阿母起身前koh chài 1擺叮嚀講:「好!阿母beh來去--ah!Lín緊入--去,kā門chhòaⁿ--leh!」
阿母翻頭to̍h行出門,3 ê cha-po͘ gín-á mā翻頭行入去厝內,kā門chhòaⁿ--khaih。
Hit隻想beh chiâⁿ做人ê虎一直bih tī邊--á,kā in母á kiáⁿ ê對話聽kah清清楚楚。看tio̍h in阿母離開厝了後,想想--leh,講:「有--ah!我想tio̍h 1 ê不止á好ê辦法--ah!」Sòa--落-來伊chiū kā ka-tī變做1 ê老大人,頭殼頂pa̍k 1條黃gìm-gìm ê頭巾,身軀moa1領烏mà-mà ê風moa。
E暗月娘koân-koân tī天頂,阿勳有夠gia̍t--ê,tī厝--lih chông來chông去,無1時定tio̍h。
阿祥看--tio̍h to̍h大聲ka hoah講:「阿勳,bàng hia chhia熊pōaⁿ獅--a,khah乖--leh!緊去眠床睏。」
阿勳kek小鬼á面ka應講:「無ài,我chit-má精神tng好,睏bē去。」
阿祥kā阿勳heh驚講:「你koh m̄聽話,阿母nā是知影你無乖,你to̍h無李á糖thang食--ah!」
阿民mā tàu苦勸阿勳講:「Hèⁿ--lah!阿勳,你乖乖á聽阿兄ê話--lah!」
阿勳氣phut-phut講:「Hńg!你定tio̍h koh beh kā阿母tâu,害我無李á糖thang食,tio̍h--無?」
Chit ê時陣,外口傳來lòng門ê聲,sòa--落-來to̍h聽tio̍h 1 ê老大人ê聲講:「我是姑婆,我是姑婆,緊開門。」
阿勳聽外口ê人講伊是姑婆,to̍h想beh去開門。阿祥ka阻擋,koh憢疑憢疑問外口ê人,講:「姑婆?你是tó 1 ê姑婆?你ê聲thài會聽--起-來kán-ná怪怪?」
虎姑婆sûi嗽幾ā聲,koh笑hai-hai應講:「A-to̍h姑婆進前身體一直kò-iūⁿ,to̍h lóng無才調來看--lín。Tú chiah lín阿母bē放心,專工去拜托我來看顧lín。」
講soah koh嗽幾ā聲,chiah koh繼續講:「Lín ka聽看māi,我嗽kah lóng sau聲--ah!莫怪聲音ē怪怪。Ai-io͘h!外口chiok寒--ê neh!趕緊hō͘姑婆入去--lah!」
阿勳gia̍h椅á kóe腳ùi窗á ka看--出-去,憢疑憢疑kā外口ê人問講:「Ĕ!姑婆你nah會hiah膨皮?你tú chiah m̄是講你身體無好?」
虎姑婆心內想講:「你這ê猴gín-á,正經有gia̍t--ê。」苦笑ka應講:「Hèⁿ--ah!可能是chit-chām-á破病食kài chē補,無sè-jī to̍h ke khah hàng-lin--ah!」
虎姑婆ná kā阿勳應話心內ná teh想代誌,soah無張持kā ka-tī ê心思講--出-來:「Gín-á兄,我ê腹肚chiok iau--ê!」伊sûi to̍h發見ka-tī講m̄-tio̍h--去,緊轉嘴講:「M̄是--lah!阿勳,緊hō͘姑婆入去歇睏。」
厝--lih 3 ê兄弟互相siòng過來siòng過去,2 ê大漢--ê同齊kā阿勳搖頭,阿勳koh kā虎姑婆講:「我感覺你kài奇怪,我chiah無ài hō͘你入--來。」
虎姑婆koh嗽幾ā聲,假做chiâⁿ有疼心koh親切ê款,笑笑á講:「Lín阿母講--ê,果然無m̄-tio̍h。阿勳上gia̍t--ā!你mài koh hâm姑婆講耍笑--ah!M̄-thang hō͘阿祥操煩--lah!姑婆有chah lín上ài食ê李á糖,beh來hō͘ lín食--o͘h!」
阿勳聽tio̍h有李á糖thang食,嘴nōa chha̍p-chha̍p tin,講:「姑婆,你有chah李á糖來o͘h!」Koh oa̍t頭kā 2 ê兄哥講:「阿兄,伊正實是姑婆,伊hâm lán ê名lóng知--neh!」講soah to̍h走去kā門開--開,hō͘虎姑婆 --入-來,阿祥kah阿民根本to̍h bē赴擋。虎姑婆chiah入門,阿民to̍h驚kah走轉去房間bih,留阿祥、阿勳kah虎姑婆tī客廳。
阿祥看tio̍h虎姑婆行--入-來,sui-bóng無認同,不而過mā是chiâⁿ乖巧ka叫1聲姑婆。虎姑婆應講:「乖!阿祥chiâⁿ乖。」
虎姑婆入門了後會hâm阿祥in 3 ê兄弟發生siáⁿ物代誌--leh?請逐家後禮拜來ka看māi--leh-o͘h!
Lán ê chó͘-sian ū liû-thoân 1 ê thoân-soat, in kóng thian-hā bān-bu̍t, m̄-koán sī tōng-bu̍t a̍h-sī si̍t-bu̍t, chí-iàu khip-siu ji̍t-goa̍t cheng-hôa, koh keng-kòe put-toān siu-hēng, to̍h ē-sái chiâⁿ-chò lâng.
Khah chá ū 1 chiah hó͘, i to̍h ū án-ne ê goān-bōng, ǹg-bāng ka-tī ē-tàng ū chiâⁿ-chò lâng ê hit 1 ji̍t.
Chit 1 ji̍t, i hâm chìn-chêng kāng-khoán tiàm-tī soaⁿ--lih teh siu-hēng, i hiông-hiông siūⁿ-tio̍h kóng: “Ah! Hāi-ā, góa ài kóaⁿ-kín koh chia̍h kúi-ê-á lâng ê gín-á, nā-bô to̍h bô-hoat-tō͘ kè-sio̍k î-chhî lâng-hêng--ā!” Khêng-si̍t m̄-bián chia̍h gín-á, nā-sī iōng-sim siu-hēng, mā-sī ē-sái chiâⁿ-chò lâng.
Hit chiah hó͘ sì-kè cháu-chhōe, lo̍h-bóe lâi-kàu 1 hō͘ jîn-ke-chhù ê thâu-chêng, khòaⁿ-tio̍h 1 ê hū-jîn-lâng kán-ná beh chhut-mn̂g ê khoán, tng tī in tau ê mn̂g-kháu-tiâⁿ kah 3 ê cha-po͘ gín-á teh kóng-ōe.
Hū-jîn-lâng kóng: “Hó--ah! Hó--ah! A-bú ài chhut-mn̂g--ah! Lín kin-á-ji̍t to̍h khah-chá khùn--leh! E-àm m̄-thang koh cháu chhut-khì chhit-thô, ū thiaⁿ-tio̍h--bô?”
Sè-hàn sió-tī A-hun jû kóng: ”Góa chiah bô-ài hiah chá khùn--leh!”
A-bú ná so A-hun ê thâu ná kóng: “A-hun, lí nā-sī koai-koai thiaⁿ-ōe, bîn-á-chài A-bú to̍h bé lí siōng-ài chia̍h ê lí-á-thn̂g hō͘ lí chia̍h, hó--bô?”
A-hun thiaⁿ-tio̍h ū lí-á-thn̂g thang chia̍h, sûi tio̍h thun chhùi-nōa, bē-su iau-kúi hū-sin, hoaⁿ-thâu-hí-bīn ìn kóng: “Hó--ā! Hó--ā! Ū lí-á-thn̂g thang chia̍h--ah! Ū lí-á-thn̂g thang chia̍h--ah!”
Jī-hiaⁿ A-bîn kā in a-bú ê chhiú khan--leh, mn̄g kóng: “A-bú, lí tang-sî chiah ē tńg--lâi?”
A-bú mā kā A-bîn ê chhiú khan--leh, ìn kóng: “A-bîn, lí koai, a-má phòa-pēⁿ, lín a-pah í-keng seng khì chiàu-kò͘ a-má--ah! A-bú mā ài kóaⁿ-kín kòe--khì. Bîn-á-chài kòe-tàu lín a-pah to̍h ē tńg-lâi.”
Tōa-hiaⁿ A-siông tǹg-heng-khám kòa pó-chèng, chhàu-phùi kóng: “A-bú, lí bián hoan-ló, sió-tī in góa ē chiàu-kò͘.”
A-bú chiâⁿ an-ùi A-siông hia bat tāi-chì, chhiú kā A-siông ê chhiú-kó͘ so-so--leh kóng:”A-siông siōng koai--ah! Án-ne 2 ê sió-tī to̍h kau-tāi hō͘--lí-ah-o͘h!” Sòa--lo̍h-lâi oa̍t-thâu kā A-hun kóng: ”Iû-kî sī A-hun, lí m̄-thang hiah káu-koài, ài koai-koai thiaⁿ A-hiaⁿ ê ōe.”
Hông tiám-miâ ê A-hun, bīn-chhàu-chhàu koh kek siáu-kúi-á-bīn, 1 tiám-á to̍h bô jīn-tông in a-bú ê ōe.
A-bú khòaⁿ--tio̍h, bô-nāi iô-thâu koh hoah 1 siaⁿ: “A-hun--ah……” To̍h kā 3 ê gín-á koh hoan-hù 1 pái, kóng: “Lín thiaⁿ ho͘ hó-sè--o͘h! Tán--leh a-bú chhut-mn̂g liáu-āu, lín to̍h kā mn̂g chhòaⁿ--leh, chhian-bān bē-tàng kā seⁿ-hūn-lâng khui-mn̂g. Nā-bô, he lâng teh hong-siaⁿ ê Hó͘-ko͘-pô khó-lêng ē thàn ki-hōe chông--ji̍p-lâi-o͘h!.”
3 ê gín-á thiaⁿ in a-bú án-ne kóng, lóng kiaⁿ--ka̍h.
A-bîn chiok kiaⁿ-hiâⁿ mn̄g kóng: “Hó͘-ko͘-pô kám ē kā goán chia̍h--khì?”
A-bú chhiò-chhiò-á kóng: “Mài-kiaⁿ! Mài-kiaⁿ! He kan-na sī lâng teh hong-siaⁿ--ê niā-niā. Lín nā-sī koai-koai-á thiaⁿ a-bú ê ōe, bàng kā seⁿ-hūn-lâng khui-mn̂g, pháiⁿ-lâng to̍h bē ji̍p--lâi-ah!”
A-hun siang-chhiú tēⁿ kûn-thâu-bó, koh kek kah chiok chhàng-chhiu, ná beh kâng phah ê hêng kóng: “Hńg! Góa chiah m̄-kiaⁿ Hó͘-ko͘-pô--leh! I nā-sī káⁿ lâi, góa tiāⁿ-tio̍h ka phah kah liâm tī thô͘-kha peh bē--khí-lâi.”
Thiaⁿ A-hun án-ne chhiàng-siaⁿ koh kiam tài tōng-chok, ta̍k-ke lóng chhiò kah chhùi-á li̍h-sai-sai.
A-siông khòaⁿ thiⁿ-sek chiām-chiām àm--loài, thê-chhéⁿ in a-bú kóng: “A-bú! Thiⁿ àm--ah-lah! Lí kóaⁿ-kín khì a-má hia, bàng siuⁿ òaⁿ chhut-mn̂g--lah!”
A-bú khí-sin chêng koh chài 1 pái teng-lêng kóng: “Hó! A-bú beh lâi-khì--ah! Lín kín ji̍p--khì, kā mn̂g chhòaⁿ--leh.”
A-bú hoan-thâu to̍h kiâⁿ chhut-mn̂g, 3 ê cha-po͘ gín-á mā hoan-thâu kiâⁿ ji̍p-khì chhù-lāi, kā mn̂g chhòaⁿ--khaih.
Hit chiah siūⁿ-beh chiâⁿ-chò lâng ê hó͘ it-ti̍t bih tī piⁿ--á, kā in bó-á-kiáⁿ ê tùi-ōe thiaⁿ kah chheng-chheng-chhó-chhó. Khòaⁿ-tio̍h in a-bú lī-khui chhù liáu-āu, siūⁿ-siūⁿ--leh kóng: “Ū--ah! Góa siūⁿ-tio̍h 1 ê put-chí-á hó ê pān-hoat--ah.” Sòa--lo̍h-lâi i chiū kā ka-tī piàn-chò 1 ê lāu-tōa-lâng, thâu-khak-téng pa̍k 1 tiâu n̂g-gìm-gìm ê thâu-kin, seng-khu moa 1 niá o͘-mà-mà ê hong-moa.
E-àm goe̍h-niû koân-koân tī thiⁿ-téng, A-hun ū-kàu gia̍t--ê, tī chhù--lih chông-lâi-chông-khì, bô 1 sî tiāⁿ-tio̍h.
A-siông khòaⁿ--tio̍h to̍h tōa-siaⁿ ka hoah kóng: ”A-hun, bàng hia chhia-hîm pōaⁿ-sai--a, khah koai--leh! Kín khì bîn-chhn̂g khùn.”
A-hun kek siáu-kúi-á-bīn ka ìn kóng: “Bô ài, góa chit-má cheng-sîn tng hó, khùn bē khì.”
A-siông kā A-hun heh-kiaⁿ kóng: ”Lí koh m̄ thiaⁿ-ōe, a-bú nā-sī chai-iáⁿ lí bô koai, lí to̍h bô lí-á-thn̂g thang chia̍h--ah.”
A-bîn mā tàu khó͘-khǹg A-hun kóng: “Hèⁿ--lah! A-hun, lí koai-koai-á thiaⁿ A-hiaⁿ ê ōe--lah!”
A-hun khì-phut-phut kóng: “Hńg! Lí tiāⁿ-tio̍h koh beh kā a-bú tâu, hāi-góa bô lí-á-thn̂g thang chia̍h, tio̍h--bô?”
Chit ê sî-chūn, gōa-kháu thoân-lâi lòng-mn̂g ê siaⁿ, sòa--lo̍h-lâi to̍h thiaⁿ-tio̍h 1 ê lāu-tōa-lâng ê siaⁿ kóng: “Góa sī ko͘-pô, góa sī ko͘-pô, kín khui-mn̂g.”
A-hun thiaⁿ gōa-kháu ê lâng kóng i sī ko͘-pô, to̍h siūⁿ-beh khì khui-mn̂g. A-siông ka chó͘-tòng, koh giâu-gî giâu-gî mn̄g gōa-kháu ê lâng, kóng: “Ko͘-pô? Lí sī tó 1 ê ko͘-pô? Lí ê siaⁿ thài ē thiaⁿ--khí-lâi kán-ná koài-koài?”
Hó͘-ko͘-pô sûi sàu kúi-ā siaⁿ, koh chhiò-hai-hai ìn-kóng: “A-to̍h ko͘-pô chìn-chêng sin-thé it-ti̍t kò-iūⁿ, to̍h lóng bô châi-tiāu lâi khòaⁿ--lín. Tú-chiah lín a-bú bē hòng-sim, choan-kang khì pài-thok góa lâi khòaⁿ-kò͘ lín.”
Kóng soah koh sàu kúi-ā siaⁿ, chiah koh kè-sio̍k kóng: “Lín ka thiaⁿ khòaⁿ-māi, góa sàu kah lóng sau-siaⁿ--ah! Bo̍k-koài siaⁿ-im ē koài-koài. Ai-ioh! Gōa-kháu chiok kôaⁿ--ê-neh! Kóaⁿ-kín hō͘ ko͘-pô ji̍p-khì--lah!”
A-hun gia̍h í-á kóe-kha ùi thang-á ka khòaⁿ--chhut-khì, giâu-gî giâu-gî kā gōa-kháu ê lâng mn̄g kóng: “Ĕ! Ko͘-pô lí nah-ē hiah phòng-phôe? Lí tú-chiah m̄-sī kóng lí sin-thé bô-hó?”
Hó͘-ko͘-pô sim-lāi siūⁿ-kóng: “Lí chit ê kâu-gín-á, chèng-keng ū gia̍t--ê.” Khó͘-chhiò ka ìn-kóng: “Hèⁿ--ah! Khó-lêng sī chit-chām-á phòa-pēⁿ chia̍h kài chē pó͘, bô-sè-jī to̍h ke khah hàng-lin--ah!“
Hó͘-ko͘-pô ná kā A-hun ìn-ōe sim-lāi ná teh siūⁿ tāi-chì, soah bô-tiuⁿ-tî kā ka-tī ê sim-sū kóng--chhut-lâi: “Gín-á-hiaⁿ, góa ê pak-tó͘ chiok iau--ê!” I sûi to̍h hoat-kiàn ka-tī m̄-tio̍h--khì, kín tńg-chhùi kóng: “M̄-sī--lah! A-hun, kín hō͘ ko͘-pô ji̍p-khì hioh-khùn.”
Chhù--lih 3 ê hiaⁿ-tī hō͘-siong siòng kòe-lâi siòng kòe-khì, 2 ê tōa-hàn--ê tâng-chê kā A-hun iô-thâu, A-hun koh kā Hó͘-ko͘-pô kóng: “Góa kám-kak lí kài kî-koài, góa chiah bô-ài hō͘ lí ji̍p--lâi.”
Hó͘-ko͘-pô koh sàu kúi-ā siaⁿ, ké-chò chiâⁿ ū thiàⁿ-sim koh chhin-chhiat ê khoán, chhiò-chhiò-á kóng: “Lín a-bú kóng--ê, kó-jiân bô m̄-tio̍h. A-hun siōng gia̍t--ā! Lí mài koh hâm ko͘-pô kóng-sńg-chhiò--ah! M̄-thang hō͘ A-siông chhau-hoân--lah! Ko͘-pô ū chah lín siōng-ài chia̍h ê lí-á-thn̂g, beh lâi hō͘ lín chia̍h--o͘h!”
A-hun thiaⁿ-tio̍h ū lí-á-thn̂g thang chia̍h, chhùi-nōa chha̍p-chha̍p tin kóng: “Ko͘-pô, lí ū chah lí-á-thn̂g lâi o͘h!” Koh oa̍t-thâu kā 2 ê hiaⁿ-ko kóng: ”A-hiaⁿ, i chiâⁿ-si̍t sī ko͘-pô, i hâm lán ê miâ lóng chai--neh!” Kóng soah to̍h cháu khì kā mn̂g khui--khui, hō͘ Hó͘-ko͘-pô --ji̍p-lâi, A-siông kah A-bîn kin-pún to̍h bē-hù tòng. Hó͘-ko͘-pô chiah ji̍p-mn̂g, A-bîn to̍h kiâⁿ kah cháu tńg-khì pâng-keng bih, lâu A-siông, A-hun kah Hó͘-ko͘-pô tī kheh-thiaⁿ.
A-siông khòaⁿ-tio̍h Hó͘-ko͘-pô kiâⁿ--ji̍p-lâi, sui-bóng bô jīn-tông, put-jî-kò mā-sī chiâⁿ koai-khá ka kiò 1 siaⁿ ko͘-pô. Hó͘-ko͘-pô ìn kóng: “Koai! A-siông chiâⁿ koai.”
Hó͘-ko͘-pô ji̍p-mn̂g liáu-āu ē hâm A-siông in 3 ê hiaⁿ-tī hoat-seng siáⁿ-mih tāi-chì--leh? Chhiáⁿ ta̍k-ke āu-lé-pài lâi ka khòaⁿ-māi--leh-o͘h